Το Χωριό

Το χωριό 
Η Αμαργέτη, χωριό μοναδικής ομορφιάς με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, βρίσκεται ανατολικά της πόλης Πάφου και  ανήκει στη γεωγραφική περιφέρεια των Αμπελοχωριών..

Γεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο
Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 390 μέτρων και δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 600 χιλιοστόμετρα. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο των ποταμών Έζουσας, στα δυτικά,  και του Ξεροπόταμου, στα ανατολικά. Όπως χαρακτηριστικά γράφει η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια: «η κλίση είναι αισθητή προς τις δυο κοιλάδες. Εντυπωσιακή είναι η σχετικά πλατειά κοίτη του Ξεροπόταμου με τους μαιάνδρους και τη μικρή προσχωσιγενή κοιλάδα του».
Στο χωριό μας ευδοκιμούν αμπέλια, αμυγδαλιές, ελιές, σιτηρά, και οπωροφόρα, όπως μηλιές, αχλαδιές, ροδακινιές.
Τόσο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας όσο και κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, η Αμαργέτη ανήκε σε κάποιο φεουδάρχη. Συγκεκριμένα, ο Mas Latrie στον κατάλογο των χωριών που υπήρξαν φέουδα κατά τις προαναφερόμενες περιόδους περιλαμβάνει και την Αμαργέτη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ιστορικής και από αρχαιολογικής απόψεως παρουσιάζουν «γλυπτά και επιγραφές σε βάσεις αγαλμάτων της Ελληνιστικής και της Ρωμαϊκής εποχής» που αναβρέθηκαν στην  περιοχή Αμαργέτη.
Ο Σακελαρίου σημειώνει πως: «έξ’ οπτής γης αγγεία όμοια τοις ευρέθεσιν εν  Μυκκήναις». Ο ίδιος αναφέρει πως δέκα από τις επιγραφές «περιέχουσι το όνομα του Οπάονος Μελανθίου και μια του Απόλλωνος Μελανθίου» και συνεχίζει διευκρινίζοντας πως «ενταύθα δε πρέπει το Μελάνθιος να εννοηθή ως επίθετον του Απόλλωνος».
Όσο αφορά την εκπαίδευση, το πρώτο σχολείο, σύμφωνα με το Λοΐζο Φιλίππου,  λειτούργησε το 1865 και ο πρώτος δάσκαλος δίδαξε από το 1865 μέχρι το 1868 . Το πρώτο αυτό σχολείο στεγαζόταν σε ένα δωμάτιο που είχαν νοικιάσει οι γονείς των μαθητών. Οι τελευταίοι μάλιστα ήταν υπεύθυνοι και για την αμοιβή του δασκάλου. Ο Φιλίππου γράφει πως ο δάσκαλος «εμισθοδοτείτο υπό των γονέων των μαθητών και λάμβανε κάθε Σάββατο τα γνωστά δώρα».

Οδικό δίκτυο
Μέχρι τις αρχές της δεκατίας του ’90, το χωριό εξυπηρετούσε μονάχα ένας δρόμος, ελικοειδής και πολύ κουραστικός, εκείνος της Τίμης- Παναγιάς. Μετά από συνεχείς προσπάθειες των κατοίκων του χωριού, έχει εκπονηθεί νέος δρόμος από Αγία Βαρβάρα.
Ονομασία
Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, πιθανότατα να συνδέεται με το γυναικείο φράγκικο όνομα Amargueti, το οποίο ήταν πολύ συνηθισμένο στην αυλή των Λουζινιανών.
Πρέπει  να αναφερθεί πως το χωριό στους παλαιούς χάρτες συναντάται με το όνομα «Margieti»

Πληθυσμός
Η Αμαργέτη, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, αριθμεί 171 κατοίκους. Το χωριό μας μέχρι το 1958 ήταν μικτό. Συγκεκριμένα, κατά την απογραφή του 1946, οι 86 από τους 328 κατοίκους ήταν Τουρκοκύπριοι. Το 1958. οι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν οριστικά το χωριό. Όπως φαίνεται και από τον ακόλουθο πίνακα, η σταδιακή μείωση του πληθυσμού άρχισε το 1960 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Χρονολογία Πληθυσμός Χρονολογία Πληθυσμός
1881 328 1960 551
1901 444 1976 478
1921 495 1982 380
1946 653 2001 171

Το χωριό σήμερα
Ο οικισμός στον πυρήνα του χωριού είναι σχετικά συμπαγής και αραιώνει στην περιφέρεια. Στο κέντρο του χωριού υπάρχουν παλαιά σπίτια, βρύσες φτιαγμένες με τοπικό πέτρωμα, καθώς και στενά δρομάκια. Ξεχωρίζει η κεντρική πλατεία με την πλακόστρωτη αυλή, το κτίριο του Κοινοτικού Συμβουλίου, φτιαγμένο και αυτό με τοπικό πέτρωμα, το Μνημείο Ηρώων και τους ψηλούς ευκαλύπτους.

Εκκλησίες
Στο χωριό μας υπάρχουν δυο εκκλησίες, η κύρια εκκλησία αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. (Κάντε κλίκ εδώ)

Ασχολίες 
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, αλλά κυρίως με την καλλιέργεια αμπελιών.  Μερικοί όμως κάτοικοι του χωριού εργάζονται στην Πάφο, εφόσον απέχει από το χωριό μας περίπου 25 λεπτά.

Επίσης, στο χωριό ασχολούνται με την παραγωγή κρασιού και ζιβανίας. Η Αμαργέτη μάλιστα, όπως επιβεβαιώνεται στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, «διαθέτει αρκετά καζάνια για την παραγωγή ζιβανίας».

Πηγή:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, εκδόσεις Φιλόκυπρος, τ.2

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Αμαργέτης επιδιώκοντας την ανάπτυξη, την πρόοδο και τον εξωραϊσμό της κοινότητας έχει προβεί στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση μιας σειράς έργων. Πιο κάτω παρατίθενται τα έργα που ολοκληρώθηκαν,  που βρίσκονται υπό κατασκευή αλλά και αυτά που ήδη προγραμματίστηκαν να εκτελεστούν.

Ολοκληρωμένα έργα

  • Δημιουργία Μουσείου Λαϊκής Τέχνης.
  • Ανάπλαση πλατειακού χώρου στο κέντρο της κοινότητας.
  • Δημιουργία «Κέντρου Ενηλικών Αμαργέτης».
  • Αναστύλωση του Ελιόμυλου στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης.
  • Ανακαίνιση  τουρκοκυπριακών κτιρίων, συγκεκριμένα, του τουρκοκυπριακού σχολείου και ενός τουρκοκυπριακού υποστατικού.
  • Ανέγερση Αίθουσας Πολλαπλής Χρήσης στα δυτικά της πλατείας.
  • Κατασκευή τοίχων αντιστήριξης και κτίσιμο παραδοσιακής πέτρας.
  • Εμπλουτισμός πρασίνου σε διάφορα σημεία της κοινότητας.
  • Κατασκευή υδατοδεξαμενής χωρητικότητας 20 τόνων για σκοπούς πυρόσβεσης.
  • Δημιουργία Μονοπατιού της Φύσης περιμετρικά του Φαραγγιού.
  • Δημιουργία «σημείων θέας».
  • Κατασκευή οχετών όμβριων υδάτων.

Προγραμματισμένα έργα

  • Κατασκευή Γηπέδων, στα πλαίσια  του προγράμματος Κοινωνικού Αθλητισμού και σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού.
  • Δημιουργία Μονοπατιού της Φύσης περιμετρικά του Φαραγγίου.
  • Εξωραϊσμός του χώρου στην τοποθεσία «Γερόλακκος».
  • Κατασκευή κεντρικού λιθόστρωτου δρόμου που θα διασχίζει την πλατεία.
  • Ανέγερση Περιφερειακού Γηροκομείου.
  • Κατασκευή αγροτουριστικών καταλυμάτων.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Αμαργέτης είναι γνωστός  για τα γλυπτά και τις επιγραφές από βάσεις αγαλμάτων τόσο της ελληνιστικής όσο και της ρωμαϊκής εποχής. Σύμφωνα με το Σακελλαρίου, είχαν ανεβρεθεί στην περιοχή  εκτός από επιγραφές, ειδώλια και αγγεία.

Ειδικότερα, στην περιοχή της Αμαργέτης, όπως «μαρτυρούν επιγραφές-αφιερώματα»  υπήρχε ναός αφιερωμένος στο Θεό Απόλλωνα.  O Hogarth, όταν στα τέλη του 19ου αιώνα, το 1881, ανακάλυψε κατάλοιπα ενός αρχαίου ναού σε μια τοποθεσία κοντά στο χωριό μας,  «υπέθεσε ότι ήταν εκείνος του Μελανθίου Απόλλωνος», ο οποίος, σύμφωνα με τον ίδιο, «θεράπευε τους αρρώστους με ένα βότανο που παραγόταν από το μελάνθιο, ένας είδος φυτού με την ονομασία Nigella sativa».

Παρόλο που στο χωριό μας δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές, εντούτοις ανεβρέθηκαν, όπως έχει ήδη αναφερθεί, αρκετές επιγραφές με γνωστότερη αυτή που βρέθηκε στην τοποθεσία Πέτρος Άνθρωπος. Η επιγραφή αυτή ήταν σε μαρμάρινη βάση αγάλματος του 1ουπ.Χ. αιώνα και αναφέρει:

Απάονι Μελαν
θίω Τιμαγόρας
τον ύϊόν Τιμαγό
ραν εύχήν. LK
Αρίμου v.E.

Από την επιγραφή μαρτυρείται πως το άγαλμα ήταν αφιέρωμα στον Θεό Απόλλωνα, εφόσον η λέξη «Απάων είναι τύπος του Οπάων, όνομα με το οποίο λατρευόταν ο Θεός Απόλλων Μελάνθιος». Επιπρόσθετα, το άγαλμα αφιερώθηκε από τον Τιμαγόρα σαν τάμα για το γιο του. Όσο αφορά το έτος LK που αναφέρεται και αυτό στην επιγραφή, υπάρχουν πολλές ερμηνείες, ενώ όσο αφορά το μήνα Άριμο δεν είναι γνωστό «σε πιο από τα ημερολόγια της εποχής ανήκει». Σύμφωνα με μια ερμηνεία το LK ταυτίζεται με το «20ο έτος  της βασιλείας του Πτολεμαίου Θ΄ Σωτήρος Β΄του Λαθύρου, δηλαδή το 96 π.Χ., οπότε ο Λάθυρος βρισκόταν στην Κύπρο». Υπάρχουν οι ερμηνείες πως το έτος μπορεί να είναι το 95/94 π.Χ., επί Πτολεμαίου Ι΄ του Αλεξάνδρου Α΄, ή το έτος 62/61 π.Χ., επί Πτολεμαίου ΙΓ΄Αυλητή». Πιο πιθανή, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, θεωρείται η ερμηνεία της εκδότριας της πινακίδας , η οποία πιστεύει πως η χρονολογία που αναφέρεται στην επιγραφή είναι «προ του 21ου  ή  προ του 15ου  π.Χ».

Άλλες επιγραφές αφιερωματικές στον Απόλλωνα Μελάνθιον είναι:

– μια από κάποιο Αρτεμίδωρο που έχει χαραγμένα τα ακόλουθα:
Όπ[άονι Μελαν]
θίω Αρτεμίδωρος
ευχήν
Στην Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, παρατίθεται και η εξής ερμηνεία «Οπάων Μελάνθιος σημαίνει συνοδός- σύντροφος ή καλός ποιμήν».

– μια με πιθανή χρονολόγηση το 234π.Χ, επί Πτολεμαίου Γ΄ Ευεργέτη. Η επιγραφή αυτή ήταν χαραγμένη σε ένα μικρό άγαλμα.

-μια άλλη του 3ου π.Χ. αι. γραμμένη στο στήθος μικρού αγάλματος.

Του 3ου αιώνα π.Χ., ανεβρέθηκε ακόμα μια επιγραφή, η οποία όπως χαρακτηριστικά γράφει η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η συγκεκριμένη επιγραφή «βρέθηκε στην περιοχή Λουτρά της Ρήγαινας, όπου υπάρχουν ρωμαϊκά  και πρωτοβυζαντινά κατάλοιπα». Σ’ αυτή την επιγραφή είναι γραμμένα τα εξής: Οκτώβρη Νοέμβρη
Θεοίς συ(ννάοις)
πάσι και π(άσαις)

Η φράση θεοίς σύνναοι χρήζει ιδιαίτερου σχολιασμού. Η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια υπογραμμίζει τα εξής:  «είναι η πρώτη φορά που απαντάται στην Κύπρο ο όρος, θεοί σύνναοι αν και αφιερώματα σε όλους τους θεούς και τις θεές βρέθηκαν σ’ άλλα μέρη της Κύπρου».

Εκτός από τις αφιερωματικές επιγραφές στον Απόλλωνα Μελάνθιο, ανεβρέθηκε και μια αφιερωματική στους καίσαρες Γάιον και Λεύκιον, γιους του Αυγούστου. Η επιγραφή αυτή αφιερώθηκε από  «τον ταμία, πρεσβευτή και αντιστράτηγο της Κύπρου Τίτον Απίκατον Σαβεϊνον» και χρονολογείται την περίοδο 2π.Χ.-2μ.Χ.

Μια άλλη επιγραφή με εντελώς διαφορετικό ύφος είναι αυτή του 1ου/2ου μ.Χ αι., η οποία «έχει  μόνο μερικώς αναγνωσθεί και φαίνεται ότι είναι μακρό τιμητικό ψήφισμα».

Πηγή:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ.2

Χρήσιμες Πληροφορίες Τηλέφωνα
Πρόεδρος Κοινοτικού Συμβουλίου, Ανδρούλλα Δημητρίου 99 63 29 89
Ιερέας, Παπαμιχαήλ Σεργίου 99 57 83 65
Αστυνομικός Σταθμός Παναγιάς 26 72 30 62
Υπηρεσίες
Σ.Π.Ε Αμαργέτης 26 72 30 36
Επιτροπή Κοινοτικής Ευημερίας  (ΕΚΕ) 26 72 32 03
Οινοποιειο “Κάλαμος” 99 45 05 68, 26 72 32 24
Τουριστικά Καταλύματα 26 72 32 12
Κατάλυμα Kaizer Agrotourism 99 660539
Tαβέρνα “Αpollon” 99 63 26 31
Ταβέρνα “Ζωοδόχου Πηγής” 26 72 32 12
Mini Market

ΒΙΝΤΕΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

ΛΕΥΚΩΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

© Copyright 2024 - Αμαργέτη / Designed & Developed by NETinfo Plc